Anne ve babaların çocuk yetiştirirken merak ettikleri konulardan biridir motor gelişimi… Bu yüzden birçok ebeveyn çocuğunun gelişimi nelere dikkat etmesi gerektiğini, bu süreçte hangi oyuncakları seçmesi gerektiğini araştırır. Peki nedir motor gelişimi?
Çocuklar, doğum esnasında insan sinir sisteminin olgunlaşmasının tamamlanamaması sebebi ile, özellikle yaşamlarının ilk 2 yılında sürekli büyürler. Bu dönemde hareketlenip yürümeye başlamaları ile birlikte, keşfe başlarlar. Çocukların gelişim hızı onların motor becerilerine bağlıdır. Motor gelişimi deyince sadece yürümesi akla gelmemelidir. Kendi kendine yemeğini yiyebilmesi, düzenli uyku alışkanlığı, tuvalet eğitimi de bu gelişim süreci içindedir.
Motor gelişimi kaba ve ince motor olarak ikiye ayrılır.
* Kaba motor, yürümek, dengede durmak, emeklemek gibi hareketleri gerçekleştirebilmek için büyük kas gruplarını işlevsel kullanabilme becerisidir. Bu süreç;
2 – 3 ay Baş kontrolü
4 – 6,5 ay Yüzüstü – sırtüstü dönme
6 – 9 ay Desteksiz oturma
10 – 18 ay Yardımsız yürüme
20 – 26 ay Merdiven çıkıp – inme (tek elle tutunarak)
3,5 – 4,5 yaş Tek ayak üstünde zıplama
* İnce motor, piyano çalmak, video oyunları oynamak ve bunun gibi hareketleri gerçekleştirebilmek için küçük kas gruplarını işlevsel kullanabilme becerisidir.
3 – 4 ay Ellerini orta hatta birleştirme
4 – 6 ay Eşyaya uzanma
9 – 12 ay Cımbız (baş ve işaret parmakları ile) yakalama
18 – 24 ay Kağıt karalama
2 – 3 yaş Dik Çizgi çizebilme
3 – 3,5 yaş Daire kopyalayabilme
Erkek ile kadınlar arasında motor becerileri farklılık göstermektedir. Erkekler çoğunlukla, kaba motor becerilerine yatkınken, kadınlar ise ince motor becerilerine yatkındır.
Motor gelişimini etkileyen çevresel faktörlerde en önemli konu anne ve babanın tutumudur.
* Eğer anne ve baba, çocuğunun emekleme denemelerini fark etmez ve övmez ise, çocuk bu konu da fazla istekli olmayabilir.
* Emeklerken önündeki engelleri önünden kaldırmak, çocuğun problem çözme becerisinin yeterince gelişmesini engelleyecektir.
* Çocuğu sürekli kucakta taşımak, kendi kendine oturma fırsatını engelleyeceği için oturma gelişimini geciktirecektir.
Anne ve babaların çocukları için çok şey yapmaları, endişeleri çocukların olumsuz etkilenmesine ve yeni şeyleri denemelerini engellemekte, tüm bunlarda gelişimi yavaşlatmaktadır.
Anne ve babanın bu süreçte yapması gerekenler güvenli bir ortam yaratmak, gelişimin desteklemek için kazandığı motor becerilerini övmek olmalıdır. Bunların yanında ona gereken uyarıları sunmalı, yaşına ve gelişim düzeyine uygun oyunlar oynanmalı ve oyuncaklar verilmelidir.
Hangi yaşta hangi oyun?
“Ce-eee” türü saklambaç oyunları, “buraya bir kuş konmuş” türü parmakla oynanan oyunlar heyecan ve sürpriz öğesi taşıdığından bebeklerin sevdikleri oyunlardır.
Önemli olan hayal dünyasına yönelik olmasıdır. Hayal kurmak ve hayali oyunlar yaratmak yavaş yavaş öğrenilebilir. 18. aydan küçük çocukların pahalı teknolojik oyuncaklar yerine, küpler, kutular gibi kendilerinin anlam kazandırabilecekleri oyuncaklar ile oynamaları gelişimlerini olumlu etkileyecektir. Ayrıca telefon ile konuşur veya kahve içer gibi taklit ederek oynanan oyunlar faydalıdır. Bunun için lego benzeri yapı setleri, telefon, çay takımı, yemek seti, steteskop, kamera gibi yaratıcı oyuncaklar seçilebilir. Tüm bu oyuncaklar taklide dayalı oyunlar içindir.
Bebeğiniz ile oynamak hem size hem de bebeğinize yardımcı olur.
Oyun öncesinde baş başa kalabileceğiniz sakin bir ortam yaratın… Telefonunuzu kapatın veya kısın… Oyun anında rahatsız edilmeyeceğinizden emin olun.
Çocuğunuzun oyun becerisini geliştirmek için onu izleyin. Ne ile ilgileniyor? Ne yapıyor? Ona nasıl yardım edebilir veya nasıl katılabilirsiniz? Ona şarkı söyleyin, anlamsız sesler çıkarın, komik görünmekten çekinmeyin. Bu onun hoşuna gidecektir. İzleme ve dinleme becerilerini destekleyin.. çıkardığı sesleri ve kelimeleri tekrarlayın, yeni kelimeler ekleyin.. Bunları yaparken kullandığınız dilin sade olmasına dikkat edin. Soru sormaya çalışın. İlgi gösterdiği hareketlere sizde ilgi gösterin. Sıkılır ise dikkatini başka yöne çekin. İlişkinizi kuvvetlendirmek ve onunla oynamaktan zevk aldığınızı göstermek için gülümseyin, kucaklayın.
