Her çocuk gelişim basamaklarını farklı zamanlarda ve hızda tamamlar. Her gelişim evresi çocuğun tüm gelişimi için önemlidir. Bu süreçte ebeveynler çocuklarının yeni bir beceri kazandığını gördüklerinde mutlu olurken, henüz kazanmadığı beceriler konusunda çok endişe duyabiliyor.
Çocuğunun geçeceği gelişim evrelerini bilen bir ebeveyn, çocuğun gelişim sürecinde aktif olarak rol alabilir, çocuğu ile etkileşime geçebilir ve gelişim takibini yapabilir.
Çocuğun ortalama olarak hangi ay /yaşta hangi becerileri kazanıyor /kazanmış olduğu bilgisini, örneğin emekleme, oturma, gülümseme, konuşma, öz bakım becerileri, çocuğu daha iyi anlayarak ona daha iyi destek olmak açısından yararlı olacaktır.
Çocukların gelişim aşamaları hakkında bilgi edindikten sonra ebeveynlerin çocuklarının bir an önce bu becerileri kazanmaları gerektiği konusunda endişelenmemeleri önemlidir. Her çocuğun kendi içinde bir gelişimi ve ilerleme hızı olduğu unutulmadan, sabırlı ve gözlemci olmak yeterli olacaktır. Ancak çocuğun kendi yaşından fark edilir şekilde gecikmeli veya geri gelişim gösterdiği fark edilir ise mutlaka gelişiminin değerlendirilmesi ve eğitimsel destek alması için uzman desteği alınmalıdır.
Aşağıda farklı yaşlardaki (0 yaştan -6 yaşa) çocuklardan beklenen gelişim aşamalarının bir özeti bulacaksınız.
0 – 1 Ay: Yeni Doğmuş Bebeğin Gelişimi
Fiziksel Gelişim:
- Görsel ayrımları yapabilir .
- Sesleri, kokuları ve konuşmaları fark edebilir.
- Başını hareket ettirebilir.
- Bebeğin kilosu ve boyu gelişir.
- 3-4 saatte bir beslenmek ister.
- Gülümseye başlar.
- Kendini ifade etmek için ağlar.
- Günün 2/3’unu uyuyarak geçirir.
Duygusal Gelişim: Doğum sonrasında ses, ışık, temasın bebeklere yoğun gelir ve anneye bağımlı oldukları için çaresiz ve stresli oldukları gözlemlenebilir. Keyif ve stres anlarının işaretleri gözlemlenebilir.
1 – 3 Ay: 3 Aylık Bebeğin Gelişimi
Fiziksel Gelişim:
- Sesleri daha iyi ayırt edebilir ve uygun tepkiler gösterebilir.
- Yüz ifadelerini duruma göre değiştirebilir.
- Başını tutmak için daha az desteğe ihtiyaç duyar.
- Refleksleri daha kuvvetlidir, nesneleri kavramaya başlar.
- Uyku süreleri uzar.
Duygusal Gelişim: Bu dönemde bebek şefkat ve sarılmaya olumlu tepki verir.
Sosyal Gelişim: Bebek, karşısındakinin gülümsemesine tepki vermeye başlar ve yüz ifadeleri detaylı olarak inceler.
3 – 6 Ay: 6 Aylık Bebeğin Gelişimi
Fiziksel Gelişim:
- Hareket etme alanı genişler; yuvarlanabilir, göbeğinin üzerinde emeklemeye çalışır.
- El ve ayak parmakları ile oynar.
- Çok az destek ile oturabilir
- Doğumdaki kilosunun 2 katına çıkması beklenir.
- Yüksek sesle ağlaması belli durum/olaylar ile ilişkilidir.
- Motor beceri koordinasyonu artar.
- Sesler çıkarmaya ve bundan keyif almaya başlar.
- Beslenme sıklığında azalma başlayabilir.
- Uyku düzeni daha tahmin edilebilir olmaya başlar.
- Ce-ee gibi oyunlardan keyif alır.
Duygusal Gelişim: Bu dönemdeki bebekler anneleri ile bağlanmayı gerçekleştirmiştir. Bebeklerde bağlanma türleri hakkında bilgi içeren yazıya buradan erişebilirsiniz.
Sosyal Gelişim: Bebek annesini, babasını yabancı kişiler ayırt eder, kendisi ile oyun oynanmasını, öz bakımının gerçekleştirilmesini bekler.
6 – 9 Ay: 9 Aylık Bebeğin Gelişimi
Fiziksel Gelişim:
- Desteksiz oturabilir.
- Ayakta durmaya çabalar.
- Emekleyebilir, emeklemeye çalışır.
- Hareketleri daha kontrollüdür.
- Dişleri çıkmaya başlayabilir.
- Katı gıda tüketmeye başlayabilir.
- Kişi ve duruma özgü benzer sesler çıkarmaya başlar.
Duygusal Gelişim: Göremediği şeylerin /kişilerin yok olduğunu sanır ve anne/babayı göremediğinde kaygılanır.
Sosyal Gelişim: Birçok ebeveyn bu dönemde çocuklarında yabancı korkusu gözlemler.
9 – 12 Ay: 1 Yaşındaki Çocuğun Gelişimi
Fiziksel Gelişim:
- Desteksiz oturabilir.
- Tutunarak ayakta durur.
- İlk kelimelerini söyler.
- İstediklerini ifade etmek için bedenini, sesleri kullanır.
- Koordinasyonu ve nesneleri manipüle etmesi gelişmiştir.
Duygusal Gelişim: Birçok çocuk bu dönemde ebeveyninden uzak kaldığında ayrılık kaygısı deneyimler. Çocuklarda ayrılık kaygısı hakkında daha detaylı bilgi içeren yazıya buradan erişebilirsiniz.
Sosyal Gelişim : Bu dönemde çocuklar isimlerini öğrenmiş ve ona seslenildiğinde tepki verir. Çok basit yönergeleri uygulayabilir. (Kitabını getir gibi)
12 – 18 Ay: 1.5 Yaşındaki Çocuğun Gelişimi
Fiziksel Gelişim:
- Yardımsız veya çok az destek ile yürüyebilir
- Sözcük dağarcığı gelişmiştir.
- Kaba ve ince motor becerileri gelişmiştir
Duygusal Gelişim: Ebeveynini güven üssü olarak kullanarak keyifle etrafı keşfeder.
Sosyal Gelişim: Bu dönemde çocuklar her şeyi merak eder ve denemek ister.
18 – 24 Ay: 2 Yaşındaki Çocuğun Gelişimi
Fiziksel Gelişim:
- Sözcük dağarcığı istek ve ihtiyaçları belirtecek kadar gelişmiştir.
- Az destek ile merdiven çıkabilir.
- Tuvaletini tutma becerisi gelişir.
- Uyku düzeni oluşmuştur.
Duygusal Gelişim: Çocuk kendi istediğinin yapılması için diretir, inatlaşır. Bireyselleşme istediği ile yapılmasını istediği şeyi elde etmek için öfke/ağlama krizleri gözlemlenebilir. Çevresindeki insanların duygularının farkına varır.
Sosyal Gelişim: Akranları ile yan yana oyun oynar, paylaşmayı pek sevmez. Akranlarının olduğu kalabalık bir ortama girmek kaygı yaratabilir.
2 – 3 Yaş: 3 Yaş Çocuğu Gelişimi
Fiziksel Gelişim:
- Cümleler kullanarak kendini ifade edebilir.
- Kuralları ve yönergeleri anlar, uygulayabilir.
- Rahatça yürür, koşar, zıplar ve tırmanır.
- Kendi üstünü giyebilir, çıkarabilir.
- Nesneleri kategorilere ayırabilir (şekil, renk gibi).
Duygusal Gelişim: Farklı duyguları ve yüz ifadelerini ayırt edebilirler.
Sosyal Gelişim: Yetişkinleri taklit eder. Rutinlerini sever. Akranları ile yetişkin gözetiminde kısa süreli ortak oyunlar oynar.
3 Yaş ve Üzeri Çocuğu Gelişimi
Fiziksel Gelişim:
- Kendine güvenir, kendisine yardımcı olabilir. Çözümler üretir.
- Çevresindekiler kurduğu cümleleri anlayabilir.
- Renkleri, şekilleri, boyutları ve sayıları ayırt edebilir.
- Çizim yapmaktan hoşlanır, daire çizebilir.
- Tuvaletini tutarak bezden vazgeçer.
Duygusal Gelişim: Bu dönemdeki çocuklar başkalarına şefkat ve ilgi gösterebilir. Suçluluk, pişmanlık gibi duyguları hissederler. Doğru ve yanlışı ayırt edebilir.
Sosyal Gelişim: Rahatlıkla akranları ile ilişki kurabilir ve sürdürebilir. Oyuncaklarını paylaşır, sorun çıktığında baş etmeye çalışır.
